Dwukadencyjność nie jest remedium na problemy samorządności

Wysłuchanie odbyło się na posiedzeniu sejmowej komisji nadzwyczajnej ds. zmian w kodyfikacjach. Głos zabrało kilkadziesiąt osób. Pierwotnie do debaty zgłosiło się 66 osób przedstawiających racje we własnym imieniu, instytucji i organizacji społecznych, ale nie wszyscy stawili się na posiedzenie komisji. Wyraźnie widać było, gdzie przebiega granica sporu: samorządowcy są przeciwni dwukadencyjności, przedstawiciele organizacji pozarządowych są zwolennikami takiego rozwiązania. 

Czy to jest bezpieczne dla państwa?

Zasady wysłuchania publicznego w Sejmie uniemożliwiają polemiki pomiędzy uczestnikami, kilkukrotne ich wystąpienie. Głos mogli zabrać ci, którzy wcześniej zgłosili pisemny wniosek. Przedstawiono opinie popierające projekt, a także sprzeciwiające się mu. Pomimo braku możliwości bezpośrednich ripost, niektórzy uczestnicy debaty odnieśli się do tego, co powiedzieli inni. Zrobiła tak między innymi Aleksandra Dulkiewicz, prezydentka Gdańska. Wymieniła mechanizmy kontrolne i demokratyczne, które dotyczą włodarzy samorządowych.

Czytaj więcej

Społeczności lokalne

Ile lat ma rządzić burmistrz lub wójt? „Niezgodne z Konstytucją sztuczne ograniczenia”

Dwukadencyjność samorządowców znów budzi emocje. Korporacje samorządowe chcą jej zniesienia. Orga...

– Najprostszym jest to, że codziennie chodzimy po ulicach i codziennie spotykamy się z mieszkańcami. (...) Każdego dnia obywatele mogą zwrócić nam uwagę na różne sprawy w naszym mieście – powiedziała, ale też przypomniała przykłady działania mieszkańców, którzy w referendum odwołali burmistrza czy prezydenta. Wspomniała o Zabrzu. –Czy samorząd potrzebuje reformy? Na pewno tak, ale czy ta jedyna reforma ma się sprowadzać tylko i wyłącznie do tego, że wójt, burmistrz i prezydent mają mieć ograniczoną kadencję? Wydaje mi się, że jest to wylanie dziecka z kąpielą – dodała. Zapytała także, czy w przypadku, gdy dwukadencyjność zostanie utrzymana i w 2029 roku wymienionych zostanie 61 proc. wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, będzie to "bezpieczne dla państwa"?

Samorządowcy zwracali uwagę przede wszystkim na niekonstytucyjność ograniczania prawa wyborczego. Ich zdaniem już to powinno spowodować jej odrzucenie. Ale także powoływali się na własne doświadczenie, na to, iż do realizacji inwestycji wieloletnich niekiedy nie wystarczą dwie kadencje. Powtarzali argument, że jeśli wprowadzać  ograniczenie liczby kadencji, to powinno ono dotyczyć wszystkich funkcji z wyboru: od radnych samorządowych po parlamentarzystów. – Która szanująca się, poważna firma, korporacja zwalnia swojego menedżera tylko dlatego, że pracuje już dziesięć albo osiem lat? Jeżeli przeważą argumenty w sprawie utrzymania dwukadencyjności, to uważam, że powinna ona dotyczyć wszystkich wybieralnych stanowisk w Polsce – powiedział Adam Staszczyk, burmistrz gminy Rychtal w Wielkopolsce.

To nie ograniczenie demokracji, tylko jej ochrona

Przedstawiciele organizacji pozarządowych pozostali nieprzekonani do argumentów samorządowców, za to pewni swoich racji. Andrzej Andrysiak ze Stowarzyszenia Gazet Lokalnych uważa, że zniesienie dwukadencyjności to "postulat władzy, a nie obywateli". Jego zdaniem nowelizacja, której dotyczyło wysłuchanie publiczne nie służy ochronie wspólnot lokalnych, a "interesowi wąskiej grupy dwu i pół tysiąca wójtów, burmistrzów, prezydentów".

Jakub Dorosz-Kruczyński z Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego zwrócił zaś uwagę, że w projekcie nowelizacji brakuje pogłębionej, szerszej analizy, dotyczącej skutków, jakie wywołuje jeszcze obowiązująca dwukadencyjność oraz jakie wywoła jej zniesienie. – W naszej ocenie potrzebna jest całościowa refleksja na temat problemów, z którymi mierzy się samorząd terytorialny, z którymi mierzy się społeczeństwo obywatelskie, które bywa dominowane w niejednej gminie właśnie przez osobę wójta, burmistrza, prezydenta miasta – stwierdził.

Czytaj więcej

Społeczności lokalne

UMP: Samorządy nie są zabetonowane na zmiany personalne

Jeśli nie zmienią się przepisy o dwukadencyjności wójtów, prezydentów i burmistrzów, to w przyszł...

Łukasz Broniszewski z Kongresu Ruchów Miejskich podał przykład z Torunia, w którym mieszka. Jego zdaniem, prezydent, który rządził tam 22 lata, „zalewał miasto betonem na wielu poziomach”. – Możemy to zmienić, wprowadzając i utrzymując dobrą praktykę dwukadencyjności. To nie ograniczenie demokracji, tylko jej ochrona. Zbyt długie rządzenie w jednym miejscu tworzy sieci lojalności i zależności. Po kilkunastu latach włodarz decyduje o wszystkim: dotacjach, przetargach, zatrudnieniu  – przekonywał.

Działacze społeczni będący poza strukturami samorządów przytaczali przykłady nadużyć władzy wykonawczej, jej wpływu na lokalne struktury gospodarcze, a także nieskuteczności kontroli społecznej. Tłumaczyli, iż rozumieją, iż dwukadencyjność nie jest jedynym potrzebnym rozwiązaniem, ale jednym z wielu.