Z przepisów ustawy z 1991 roku o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej wynika, że przewodnicy turystyczni mogą oprowadzać wycieczki po muzeach, wystawach i zabytkach, jeżeli tego zadania nie wykonuje osoba upoważniona przez muzeum, organizatora wystawy albo właściciela lub posiadacza zabytku. Inni przewodnicy mogą to czynić wyłącznie na zlecenie muzeum lub po zawarciu odpowiedniej umowy.
Przewodnik turystyczny Eryk N. (dane zmienione), obywatel niemiecki mający również obywatelstwo polskie, działa w obu tych państwach na podstawie zgłoszenia działalności gospodarczej w Niemczech i unijnej zasady wzajemności w Polsce, głównie w Kostrzynie nad Odrą. Tu znajduje się największa atrakcja turystyczna miasta: zespół fortyfikacji Twierdza Kostrzyn nad Odrą, przez który przebiega granica polsko-niemiecka. Większość obiektów leży po stronie polskiej. Wspólnie tworzą Muzeum Twierdzy Kostrzyn nad Odrą, licznie odwiedzane przez wycieczki, zwłaszcza niemieckie.
Dyrektor muzeum Ryszard Skałba mówi, że Eryk N. nie stosuje się do przepisów ustawy z 1991 roku, ustalających ograniczenia dla przewodników wycieczek. Muzeum ma wykwalifikowanych pracowników z uprawnieniami do obsługi turystycznej – więc na jego terenie nie może działać zewnętrzny przewodnik. Tymczasem Eryk N. sam, bez żadnej umowy i bez opłat za wstęp, oprowadza wycieczki po twierdzy. Powodowało to liczne scysje, interwencje straży miejskiej i policji oraz sprawy w sądach cywilnym i karnym.
W 2015 roku Rada Miasta zmieniła uchwałą § 1 statutu Muzeum. Terenem działania Muzeum miał być „obszar, oddany przez miasto do użytkowania na podstawie umowy użyczenia z 12 stycznia 2015 roku, w tym nieruchomości zabudowane obiektami fortyfikacyjnymi Twierdzy Kostrzyn nad Odrą" – głosiła uchwała. W 2016 roku Eryk N. zaskarżył ją do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim. Powołując się na konstytucyjny zakaz dyskryminacji i swobodę działalności gospodarczej, zarzucił, że zmiana statutu jest próbą poszerzenia terenu działania muzeum o stare miasto i zmierza do usunięcia go z rynku jako konkurenta. Z regulaminu zwiedzania starego miasta wynika, że oprowadzać po nim mogą wyłącznie pracownicy muzeum, a inni przewodnicy wyłącznie na jego zlecenie lub zawarciu odpowiedniej umowy.
– Stare miasto i Twierdza Kostrzyn powinny być ogólnodostępne – przekonywał przewodnik.
