Betlej: Z biur podróży wyparowało 90 milionów złotych

Sprzedaż wycieczek w biurach podróży w przedostatnim tygodniu pobiła historyczny rekord – jak pokazał raport Polskiego Związku Organizatorów Turystyki była bowiem większa od tej z pierwszego tygodnia lipca 2017 roku, która była dotychczas największa – takim spostrzeżeniem rozpoczął swój cotygodniowy materiał prezes Instytutu Badań Rynku Turystycznego Traveldata Andrzej Betlej.

Zarazem jednak – opisuje – z powodu tej rekordowej i wyraźnie wyższej niż przed tygodniem bazy odniesienia dynamika sprzedaży w najważniejszym dla branży segmencie imprez lotniczych nie podniosła się istotnie i wyniosła 6,3 procent. Ten rezultat pokazuje, że dwuletnia dynamika wzrostu sprzedaży wycieczek nadal wykazuje łagodny spadek. Żeby zilustrować ten proces Traveldata przygotowała wykres na podstawie wyników dwuletnich.

5 procent optymizmu

Zdaniem eksperta w rzeczywistości wyniki sprzedaży są jednak nieco lepsze niżby to wynikało ze statystyk zaczerpniętych z systemu MerlinX, nie uwzględniają one bowiem wyników „bardzo ofensywnego w tym sezonie biura TUI Poland, jak i dużej części sprzedaży biur aktywnie operujących na kierunkach wyróżniających się w tym sezonie wysoką dynamiką wzrostu”.

Jak szacuje Betlej, różnica może wynosić 5 procent, bo „wzrost liczby wycieczek zrealizowanych wyniósł w systemie MerlinX około 34 procent (dla imprez lotniczych był nieco wyższy), a częściowe dane z lotnisk sugerują, że wzrost czarterów był na poziomie 41-42 procent, a należy do tego jeszcze doliczyć wzrost wykorzystania tanich linii (LCC) przez biura podróży”.

Przy okazji – dodaje Betlej – widać, że najszybciej przybywa pasażerów czarterowych na lotniskach regionalnych. Wzrost ten w czerwcu wyniósł we Wrocławiu prawie 96 procent, w Poznaniu ponad 70, a w Katowicach ponad 40 procent. W maju dynamiki wzrostów (bardzo korzystna majówka) były średnio rzecz biorąc nawet o przeszło połowę większe.

90 milionów wyparowało

Autor wraca jeszcze do problemu nierównowagi między ilością wycieczek w biurach podróży a popytem na nie. „Sytuacja ta na razie nie ustępuje, a przeceny te stopniowo rozprzestrzeniają się na coraz odleglejsze terminy wyjazdów, w tym również na pierwszy tydzień sierpnia”.

Ponownie Traveldata stara się pokazać zjawisko na wykresie. Kolor zielony oznacza obszar, w którym przeceny dla wyjazdów w sierpniu były płytsze niż w lipcu, a czerwony sytuację odwrotną.

Może niepokoić, że na trzy tygodnie przed wylotem nadal bardziej dynamiczne są spadki cen wycieczek sierpniowych w porównaniu z lipcowymi, czyli przy identycznym wyprzedzeniu wobec terminu wylotu.

Według Betleja, tegoroczne zyski biur podróży przed falą dużego spadku cen wynosiły około 250 milionów złotych, a być może nawet więcej, bo tak zwana przedsprzedaż była prowadzona przy dobrych cenach wycieczek i korzystniejszym niż w poprzednim sezonie koszcie walut i paliwa lotniczego.

Kilkutygodniowa wojna cenowa touroperatorów doprowadziła jednak – wylicza ekspert – do utraty około 90 milionów złotych z tej sumy, co oznacza, że ostateczny tegoroczny ich wynik może nie przekroczyć wielkości osiągniętej w roku 2017. „Taka skala zmiany nie jest jeszcze zbyt groźna dla branży jako całości, ale do poszczególnych organizatorów może już przybliżać kłopoty” – konkluduje prezes Traveldaty.

Apetyt rósł ponad miarę

Skąd taka nierównowaga między podażą a popytem? Zdaniem eksperta wina leży po stronie samych touroperatorów, którzy przed sezonem zrobili zbyt optymistyczne założenia, co do przebiegu sezonu i chociaż zapowiadali, że szykują się na wzrost kilkunastoprocentowy, przygotowali dużo więcej ofert.

Jedną z przyczyn takiego postępowania jest „brak informacji o realnej sytuacji w branży zorganizowanej turystyki wyjazdowej. Utrudnia to niektórym organizatorom adekwatne do sytuacji rynkowej planowanie rozwoju biznesu”. Lepsze rozeznanie „co do skali i kierunków potencjalnego popytu” mają bezpośredni konkurenci biur podróży – tanie linie lotnicze. I wykorzystują tę przewagę. Skala wzrostu podaży z ich strony prawdopodobnie wyniesie w tym roku nieco ponad 40 procent.

Do kłopotów konkurencji przyczynił się jeden z największych graczy na rynku – biuro podróży TUI Poland, które „bardzo ofensywnie zwiększyło liczbę oferowanych wycieczek, zwłaszcza budżetowych i na kierunkach cieszących się dużą popularnością wśród mniej zamożnych turystów z tzw. Polski B”.

Były też czynniki mogące osłabić chęć kupowania wyjazdów u potencjalnych klientów. Betlej zalicza do nich mistrzostwa świata w piłce nożnej i bardzo dobrą pogodę w kraju już od końca kwietnia, co nie tylko zachęcało do spędzenia wakacji w Polsce, ale i przyspieszyło wegetację roślin, a w konsekwencji żniwa.

I nie pomogła poprawa rekordowo optymistycznych nastrojów konsumentów, tym bardziej, że „dotyczy ona głównie młodego pokolenia Polaków, którzy w sporym procencie są już klientami tanich linii”.

Jest jeszcze jeden czynnik odsunięcia popytu – klaruje Betlej – który jest jakby wczesnym i tymczasowym skutkiem niskich cen wycieczek. „Klienci zostali zaskoczeni znacznymi przecenami cen wyjazdów, a część z nich postanowiła do maksimum wykorzystać tę sytuację” i poczekać na jeszcze większe okazje.

„Zjawisko to w pewnym stopniu przedstawia wykres, który pokazuje – na podstawie danych zaczerpniętych z sieci agentów turystycznych Wakacje.pl i przeliczonych w oparciu o inne dane źródłowe na skalę branży jako całości. (…) Widać na nim przejściowe, a zwłaszcza na okres przedostatnich dwóch tygodni, zahamowanie rezerwacji wycieczek z wyjazdami w sierpniu (…). W klasycznym wariancie sprzedaż ta po 22 czerwca powinna już stopniowo wzrastać, tymczasem uległa dwutygodniowemu przyhamowaniu i dość mocno odreagowała dopiero w drugim tygodniu lipca” – opisuje autor analizy.

Zbliża się poprawa

Tym niemniej krzywe sprzedaży realizowanej w sieci Wakacje.pl wskazują już na stopniowe zbliżanie się powrotu bardziej zdecydowanego popytu – analizuje dalej sytuację Betlej i prezentuje kolejny wykres pokazujący przeceny w pięciu kolejnych tygodniach lipca (piąty obejmuje już przełom lipca i sierpnia) w okresie ostatnich trzech tygodni przed wyjazdem i w miarę zbliżania do daty realizacji imprezy. Słupki ukazujące pierwszy tydzień lipca z przecenami o 248, 344, 368 złotych na 21, 14 i 7 dni do wyjazdu odpowiadają danym na wcześniejszym wykresie pokazującym wielkość przecen dla wyjazdów w pierwszym tygodniu lipca dla trzech, dwóch i jednego tygodnia przed datą wyjazdy (linia brązowa).

Na wykresie widać, że stosunkowo najmniej korzystna sytuacja miała miejsce dla wyjazdów w drugim tygodniu lipca, gdy przeceny były największe i w dodatku nie chciały spadać w miarę zbliżania się do terminu wyjazdu. W kolejnych tygodniach sytuacja staje się już korzystniejsza. Niejeden obserwator może stwierdzić, że nie dostrzega tu wyraźnej tendencji do poprawy sytuacji. I jest to na razie konkluzja prawidłowa, bowiem tendencja rzeczywiście nie jest jeszcze zbyt zdecydowana. Stanowi ona raczej sygnał odwracania się sytuacji, a nie dojrzały już trend klarownej poprawy sytuacji – pisze Betlej.

Autor sięga jeszcze raz do danych sieci Wakacje.pl, by pokazać, jak zmieniły się w ostatnim tygodniu udziały poszczególnych kierunków wakacyjnych wyjazdów. Najmocniej zyskała Bułgaria: wzrost o 0,40 procent („w kierunku lepszych perspektyw Bułgarii w dużym stopniu działa jednoczesny wyraźnie słabszy okres sprzedaży konkurencyjnych wobec niej kierunków jak Turcja i Egipt”). Inne różnice to:

Grecja: wzrost o 0,21 procent („okres po majówce z reguły jest bardzo korzystny dla sprzedaży Grecji, ale w tym sezonie Grecja zyskuje w nim udziały intensywniej niż w sezonach poprzednich. Jedną z przyczyn mogą być coraz korzystniejsze dla turystów ceny wycieczek do tego kraju na tle większości istotnych dla niej kierunków konkurencyjnych”),

Albania: wzrost o 0,17 procent („z przeliczeń wynika, że przed trzema tygodniami liczba rezerwacji do Albanii wzrosła aż o około 150 procent i choć w kolejnym tygodniu tempo sprzedaży nieco spadło i tak było ono około dwukrotnie szybsze niż z wielu wcześniejszych tygodni. Pokazuje to, jak wrażliwy jest popyt na zmiany cen”),

Turcja: spadek o 0,12 procent (od niedawna poprawia się tempo sprzedaży tego kierunku, choć na razie nie sprzyjają temu nadal jeszcze bardzo duże zniżki w Grecji, ale w zamian pomagają relatywnie drożejące kierunki egipskie. W najbliższym czasie sprzedaż na kierunkach tureckich może się polepszać na skutek generalnej poprawy relatywnych cen, jak również stopniowego przemijania efektu obaw związanych z ostatnimi wyborami i ostrzeżeniami MSZ-ów kilku istotnych turystycznie europejskich państw”),

Egipt: spadek o 0,21 procent („sytuacja Egiptu może mieć związek z dość systematycznie postępującą utratą przewagi atrakcyjności cenowej nad kierunkami konkurencyjnymi, w tym zwłaszcza w porównaniu z sytuacją w sezonie ubiegłym. W takich zestawieniach kierunek ten jawi się teraz konsekwentnie jako wyraźny lider wzrostu cen, a szanse na poprawę jego udziałów w rynku stają się coraz mniejsze”.

Na drugim biegunie tej wyliczanki znalazła się Hiszpania, która zanotowała największy spadek – o 0,27 procent. Zdaniem eksperta, kierunek ten będzie w następnych tygodniach najprawdopodobniej nadal tracił, zwłaszcza wobec przyspieszenia sprzedaży Bułgarii i częściowo Turcji.

Koszty w górę, ceny w dół

Betlej zagląda też do porównań cen, jakie prowadzi systematycznie Traveldata. Tym razem okazało się, że w minionym tygodniu dla wycieczek z wylotami pomiędzy 6 i 12 sierpnia średnia cena spadła o 47 złotych (poprzednio wzrosła o 13 złotych, spadły o 40, 48, 13 i 6 złotych, wzrosły o 2 złote i spadły o 11 złotych).

W tej fazie sezonu coraz częściej obserwujemy naprzemienne skoki cen, co świadczy o aktywnym zarządzaniu nimi, ale i o bardzo dużej elastyczności popytu na wycieczki – wyjaśnia autor.

Zmiany średnich cen w ostatnim tygodniu pokazuje mapa, a ich przebieg w tym sezonie na najważniejszych kierunkach przedstawiony jest na zamieszczonym poniżej wykresie.