Betlej: Polska na dobrej drodze do zahamowania zakażeń już w wakacje

Pod wpływem oczekiwań poszkodowanych przedsiębiorców i znacznej części mediów rząd rozpoczął stopniowe rozmrażanie gospodarki i życia społecznego. Po weekendzie majowym zamierza kontynuować tę działalność. To niebezpieczne – podjęte zbyt szybko i zbyt szeroko cofanie obostrzeń może prowadzić do „wypadnięcia kraju z powolnego, ale systematycznego trendu poprawy sytuacji epidemicznej” – uważa prezes Instytutu Badań Rynku Turystycznego Traveldata Andrzej Betlej. Od tej uwagi rozpoczyna cotygodniowy przegląd sytuacji epidemicznej i jej wpływu na ruch turystyczny.

Władze powinny pamiętać, że ewentualna porażka obciąży wyłącznie ich konto, a nie tych, którym chciały biznesowo wyjść naprzeciw – przestrzega.

Media – ciągnie – eksponują przykłady krajów, które decydują się na stopniowe otwieranie gospodarek. Do takich należą obecnie nasi południowi sąsiedzi, zwłaszcza Słowacja. Tymczasem trzeba pamiętać, że wprawdzie otwiera się tam sklepy i hotele, ale nowych zakażeń koronawirusem jest tam już od siedmiu tygodni mniej niż obecnie w Polsce, a wskaźnik nowych zakażeń na Słowacji jest poniżej jednej czwartej wskaźnika w Polsce.

CZYTAJ TEŻ: Betlej: Kilka niewiadomych, które mogą popsuć sezon letni w turystyce

W wypadku Czech sytuacja epidemiczna nie jest tak korzystna, ale oba wskaźniki epidemiczne (zakażenia i zgony) są o około jedną trzecią mniejsze niż w Polsce. Najbliższe plany odmrażania gospodarki przypominają z grubsza słowackie, co obiektywnie rzecz biorąc może wydawać się działaniem nieco przedwczesnym.

Polska (prawdopodobnie) zbyt ambitna w luzowaniu

Gdy wskaźniki epidemiczne w Polsce są wyraźnie gorsze od tych w zdecydowanej większości krajów europejskich – snuje dalej rozważania autor. Przymierzanie się w tej sytuacji do kolejnego, jak można przypuszczać z wypowiedzi licznych przedstawicieli rządu dość ofensywnego rozmrażania gospodarki, niosą ze sobą ryzyko powtórki ze stanowczo przedwczesnego i zupełnie nieudanego eksperymentu w tym zakresie podjętego w marcu.

„Wydaje się, że polskie władze i funkcjonujące cyfrowe modele rozwoju epidemii nie uwzględniają w dostatecznym stopniu socjologicznych aspektów mało racjonalnych zachowań społeczeństwa w zakresie stosowania się do restrykcji i ograniczeń, kwestii przeludnienia lokali mieszkalnych sprzyjającej transmisji wirusa i wielopokoleniowości rodzin, mających duży wpływ na zarażanie osób starszych przez bezobjawowo lub skąpoobjawowo chore dzieci. Prawdopodobnie niedoceniana jest także transmisja w zakładach pracy”.

ZOBACZ TEŻ: Betlej: Kierunki turystyczne ciągle mocno zainfekowane

Prezes Traveldaty zastanawia się też, jaki wpływ w najbliższym czasie na rozprzestrzenianie się koronawirusa będzie miała pogoda. Jak ocenia wpływ temperatury i słońca „jest jednym z mniej rozpoznanych w aspekcie rozwoju epidemii”.

Przypomina, że w zeszłym roku „prawdopodobnie istotnym elementem podtrzymującym stan epidemii w Polsce i w krajach ościennych była bardzo chłodna aura wiosenna. Podczas, gdy kraje zachodnioeuropejskie cieszyły się ponadprzeciętnymi temperaturami, w naszym kraju było bardzo chłodno. Mieliśmy najzimniejszy maj od 30 lat, na dodatek z często pochmurną pogodą. (…) Kwestia relatywnie niskich temperatur sprzyjających wirusowi może być, niestety, aktualna również i w tym roku. Jak na razie w kwietniu kształtują się one poniżej średniej wieloletniej normy, a orientacyjne prognozy pogody na pierwsze dwie dekady maja wskazują na kontynuację tego trendu.

Wniosek z tego powinien być taki, że oto najprawdopodobniej działa kolejny już czynnik sprzyjający rozwojowi wirusa, który należałoby uwzględniać przy planowaniu rozwoju sytuacji epidemicznej w naszym kraju”.

Słaba pozycja Polski na tle sąsiadów

Betlej, jak co tydzień, przytacza też wskaźniki epidemiczne w Polsce i porównuje je ze wskaźnikami unijnych krajów bezpośrednio lub pośrednio graniczących z Polską. Robi to na wykresie.

Foto: turystyka.rp.pl

Otaczające nas kraje szósty już raz z rzędu mają ogółem lepszą sytuację epidemiczną niż Polska.

„Miała ona w minionym tygodniu najbardziej niekorzystną sytuację pod względem wskaźnika zachorowań ze wszystkich otaczających nas krajów Unii oprócz europejskiego championa w rozpowszechnianiu się koronawirusa i epidemicznego eksperymentatora, czyli Szwecji. Nasz kraj prezentuje się też niekorzystnie pod względem wskaźnika liczby zgonów, gdyż nieznacznie wyższy jego poziom ma obecnie już jedynie Słowacja” – opisuje. I dla przeciwwagi powołuje się na przykład Niemiec, w których lockdown jest utrzymywany konsekwentnie na bardzo wysokim poziomie, co przynosi pożądane efekty.

Jego zdaniem, jeśli weźmie się pod uwagę podejście Niemiec „wyraźnie widać jak bardzo polskie władze były oderwane od rzeczywistości, spiesząc się i konsekwencji ewidentnie szarżując z luzowaniem ograniczeń i obostrzeń i to na zbyt wielu odcinkach naraz, generując tym samym jedną z największych tzw. trzecich fal epidemii w Unii Europejskiej”.

Optymistyczny scenariusz

Tradycyjnie autor przypomina szczegółowo historię podejścia Czech i Szwecji do pandemii i efekty tych działań lub ich braku.

Czechy opuściły pozycję lidera wskaźnika liczby zgonów i ostatnio (64,9) były już na pozycji piątej za Węgrami (182), Bułgarią (112), Słowacją (98,4) i Polską (95,5), z perspektywą dalszej znaczącej poprawy wskaźnika w najbliższej przyszłości.

Szwecja z kolei ewidentnie przegrywa z koronawirusem i płaci wysoka cenę za początkowe zlekceważenie zagrożenia.

Obszernie opisuje też walkę z epidemią w Izraelu. Przy okazji koryguje swoją wcześniejszą opinię co do przełożenia doświadczeń izraelskich na sytuację w Polsce. W ostatnich tygodniach okazało się – pisze – że dostawy szczepionek [do Polski] mogą znacząco przekraczać wcześniejsze przewidywania, co spowodować powinno znaczące przyspieszenie całego procesu [szczepień].

„Przeliczając izraelską akcję szczepienną (10,37 mln dawek) na warunki polskie oznaczałoby to około 42,6 miliona dawek, przy czym nie różni się ona zbytnio od przeliczeniowego poziomu, przy którym widoczny stał się już wyraźny postęp w ograniczaniu rozpowszechniania się koronawirusa i poprawie wskaźników epidemicznych (około 38-40 milionów dawek).

Obecnie w Polsce (dane z ostatnich 7 dni: 16-23 kwietnia) tempo zaszczepień przyspieszyło do 1,32 miliona (w poprzednim okresie 7-dniowym wyniosło 1,22 miliona), a ich łączna liczba sięgnęła ponad 9,8 miliona. Jest to znacznie więcej niż średnie tempo szczepień w marcu (około 650 tysięcy i w lutym, 540 tysięcy osób), przy czym trzeba pamiętać, że głównym czynnikiem limitującym liczbę podawanych dawek była wówczas ograniczona dostępność szczepionek.

Obecnie – przy stale zmieniających się informacjach i braku całkowitej pewności odnośnie pozbawionego ograniczeń stosowania preparatów niektórych producentów – można już ostrożnie przyjąć, że w miejsce wcześniej szacowanych 1,5 (lub nieco więcej) miliona zaszczepianych tygodniowo ich liczba będzie mogła znaleźć się w przedziale 2,2-2,5 miliona. (…) Oznacza to, że podobny wskaźnik zaszczepienia naszego społeczeństwa jaki osiągnięto w ostatnich trzech, czterech tygodniach w Izraelu, mógłby zostać uzyskany o miesiąc wcześniej, czyli już na początku sierpnia, a więc jeszcze w trakcie trwania wysokiego sezonu w turystyce wyjazdowej i o ponad miesiąc wcześniej niż można to było szacować dotychczas.

W świetle obecnych danych i doświadczeń, a zwłaszcza praktyki tegorocznego rozwoju sytuacji w zakresie akcji szczepień i dostaw preparatów należałoby przyjąć, że jest to wariant realny, ale dość optymistyczny”.

Co zagraża turystyce wyjazdowej?

Betlej wskazuje też na potencjalne zagrożenia dla turystyki wyjazdowej w kraju.

Jak pisze, wśród touroperatorów „przeważa pogląd, według którego sezon lato 2021 powinien przynieść ruch turystyczny i przychody na poziomie 50-60 procent ostatniego przedpandemicznego sezonu letniego z roku 2019, a więc na poziomie około 2,5-krotnie lepszym niż pandemiczny sezon lato 2020. Znaczna część takich nadziei bazuje na istotnym ograniczeniu pandemii w drodze masowych szczepień i ewentualnemu osłabieniu aktywności wirusa powodowanej wysokimi temperaturami, promieniowaniem słonecznym (nowe badania), a nade wszystko ograniczeniem przebywania w pomieszczeniach zamkniętych, które jest teraz postrzegane jako zasadniczy czynnik sprzyjający transmisji koronawirusa.

Takie rozumowanie może być dość racjonalne, gdyż czynniki te spowodowały również prawie całkowite wycofanie się epidemii w miesiącach letnich ubiegłego roku. Trzeba jednak również pamiętać, że w porównaniu z tym samym okresem sprzed roku, dzisiejszy poziom tygodniowych wskaźników zakażeń jest ponad ośmiokrotnie wyższy w krajach docelowych (ogółem), ponad dziewięciokrotnie wyższy w krajach źródłowych Europy środkowo-wschodniej, i aż 44-krotnie wyższy niż w Polsce (wskaźnik zgonów 28-krotnie wyższy), co jako punkt wyjścia w sposób oczywisty wpłynie na dość wydłużoną ścieżkę dojścia do ich akceptowalnych poziomów w okresie letnim.

Warto przy tym przypomnieć, że ówczesne wskaźniki epidemiczne (z dzisiejszego punktu widzenia mikroskopijne) uważane były wtedy przez znaczną część społeczeństwa za wysokie, a ówczesny stan epidemiczny za zagrażający życiu i zdrowiu ogółu ludności (vide dyskusja o możliwości przeprowadzenia wyborów prezydenckich). Wszystko to oznacza, że społeczna granica (…) akceptowania epidemii i liczby zgonów chorych zarażonych koronawirusem przesunęła się w górę i to w skali, której przed rokiem prawie nikt sobie nie wyobrażał”.

Co więc zatem może przeszkodzić w realizowaniu planów touroperatorów?

Do trudniej przewidywalnych czynników zagrażających kolejnemu sezonowi (zimowemu) – przewiduje Betlej – należy „znacząca utrata odporności przez osoby szczepione w pierwszej fazie, co może skutkować koniecznością zastosowania w okresie jesiennym kolejnej trzeciej dawki i z kolei może opóźniać doszczepianie pozostałej części społeczeństwa”.

Możliwe jest także znaczące upowszechnienie się innych odmian koronawirusa, w tym takich, jakich jeszcze nie znamy, co może istotnie ograniczyć skuteczność preparatów stosowanych obecnie – wskazuje autor.

„Pesymistycznym czynnikiem jest też to, że nawet proporcja zaszczepionej części ludności taka, jak w Izraelu, może wcale nie gwarantować utrzymania poprawy sytuacji epidemicznej bez dalszego jednoczesnego utrzymywania ograniczeń i obostrzeń i adekwatnej dyscypliny społecznej w ich przestrzeganiu, co będzie nadal utrudniało swobodne funkcjonowanie wielu obszarów usług, w tym turystycznych”.