Do sądu po pieniądze za wycieczkę

Najnowsza uchwała Sądu Najwyższego jest istotna dla poszkodowanych przez bankructwo firm turystycznych, zwłaszcza gdy działania marszałka województwa nie są skuteczne.

Ksiądz Mariusz Wojdan organizujący pielgrzymkę dla 44 osób do Szwecji tuż przed wyjazdem dowiedział się od właścicielki biura turystycznego, że wycieczki nie będzie, bo jej firma ma problemy finansowe. Firma zobowiązała się zwrócić wpłacone ok. 200 tys. złotych. Po kilku miesiącach oświadczyła jednak, że jest niewypłacalna.

Marszałek województwa dolnośląskiego wystąpił do Signal Iduna, w którym biuro miało wykupioną wymaganą ustawą o turystyce gwarancję, by zwrócił klientom wpłacone kwoty, ale towarzystwo odmówiło, wskazując, że w tym czasie biuro było jeszcze wypłacalne. Poza tym beneficjentem gwarancji jest marszałek i tylko on może żądać zwrotu zaliczek.

Sąd Rejonowy zasądził żądaną kwotę, ale Sąd Okręgowy w Krakowie powziął wątpliwości, czy klient niewypłacalnego biura podróży może sam dochodzić od ubezpieczyciela świadczeń z gwarancji zawartej według wzoru z załącznika nr 2 do rozporządzenia ministra sportu i turystyki z 21 kwietnia 2011 r., który zaczyna się od słów: „Beneficjent gwarancji: marszałek województwa ...".

Zgodnie z art. 5 ust. 5 ustawy o usługach turystycznych marszałek województwa jest uprawniony do występowania na rzecz klientów w sprawach wypłat z gwarancji czy polisy turystycznej dla biura.

Pełnomocnik towarzystwa mec. Michał Surwiłło wskazywał przed Sądem Najwyższym, że wydatki turystów nieudanych imprez są w praktyce refundowane zaledwie w 30 – 40 procentach, marszałek musi zatem panować nad tym, by zapewnić wszystkim proporcjonalne ich wypłaty. Natomiast adwokat Piotr Wojdan, pełnomocnik powoda, wskazywał, że gdyby odmówić mu prawa do złożenia pozwu, to byłby na łasce marszałka i jego urzędników. Sąd Najwyższy przychylił się do tego stanowiska.

– Indywidualny turysta też ma prawo domagać się zwrotu pieniędzy za nieudaną imprezę – powiedziała sędzia SN Irena Gromska-Szuster. – Taki standard nakłada dyrektywa europejska i orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

W rekordowym 2012 roku upadło w Polsce 15 biur, aż w trzem zabrakło środków nawet na sprowadzenie turystów do kraju, nie wspominając o zwrocie przedpłat klientom, którzy nie zdążyli wyjechać. W zeszłym roku bankructwo ogłosiły tylko trzy. I choć gwarancje na wypadek upadłości zostały podniesione, klienci biur podróży wciąż mogą nie odzyskać pieniędzy.

– Zdarza się, że biura wykupują zbyt niskie gwarancje, zaniżając np. swoje przychody. Po bankructwie okazuje się, że roszczenia klientów je przewyższają. Ludzie nie mogą więc liczyć na pełny zwrot pieniędzy, choć zgodnie z unijnym prawem powinni go dostać – podkreśla prof. Hanna Zawistowska z Katedry Turystyki SGH.

Problem ma rozwiązać nowelizacja ustawy o usługach turystycznych przygotowana przez Ministerstwo Sportu i Turystyki. Roszczenia klientów będzie dodatkowo zabezpieczał Turystyczny Fundusz Gwarancyjny. Środki w nim zgromadzone zostaną uruchomione, jeśli marszałkowi województwa zabraknie funduszy na sprowadzenie turystów do kraju lub zwrot pieniędzy za odwołaną imprezę turystyczną z gwarancji upadłego touroperatora. Wstępnie MKiS przewiduje, że biuro podróży będzie odprowadzać do funduszu od każdej umowy na wycieczkę 15 lub 10 złotych – w zależności od celu podróży.

Sygnatura akt: III CZP 18/16