Branża turystyczna: Od naszych organizacji oczekujemy skuteczności

„Branża turystyczna – silna różnorodnością/słaba podziałami (niepotrzebne skreślić)” to temat poniedziałkowej debaty naszego serwisu, trzeciej z cyklu „Cztery strony turystyki”, której gośćmi byli przedstawiciele najważniejszych organizacji branży turystycznej w Polsce.

O ich działalności i wyzwaniach, jakie postawiła przed nimi pandemia i wywołany przez nią bezprecedensowy kryzys w turystyce, opowiadali prezes Turystycznej Organizacji Otwartej Alina Dybaś, prezes Polskiej Izby Turystyki i prezes Europejskiej Organizacji Związków Biur Podróży Unii Europejskiej (ECTAA) Paweł Niewiadomski, wiceprezes Polskiej Izby Turystyki i wiceprezes Polskiego Związku Organizatorów Turystyki Piotr Henicz, prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Agentów Turystycznych Marcin Wujec i prezes Krakowskiej Izby Turystyki Rafał Marek. Dyskusję moderował redaktor serwisu Turystyka.rp.pl Filip Frydrykiewicz.

Na początku poproszeni przez prowadzącego menedżerowie krótko przedstawili organizacje, które reprezentują.

Najwięcej, bo około 1400 członków liczy stowarzyszenie TOO, założone w ubiegłym roku. Są to głównie jednoosobowe działalności gospodarcze, małe i średnie przedsiębiorstwa – przewodnicy, piloci, przewoźnicy, agenci i touroperatorzy.

PIT powstała 30 lat temu i skupia dziś około 400 członków. Są wśród nich firmy duże, średnie, małe i mikro ze wszystkich branż turystyki – touroperatorzy, agenci turystyczni, obiekty noclegowe, firmy przewozowe i targowe. Do PIT należy 70 procent organizatorów turystyki działających na polskim rynku. Jako izba gospodarcza PIT reprezentuje wszystkie formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej, ma też prawo do opiniowania ustaw. Na ostatnim walnym zgromadzeniu PIT zmieniła swój statut, tworząc oddziały branżowe obok tradycyjnych terenowych. Pierwszym, który powstaje, jest oddział turystyki przyjazdowej.

Wśród członków KIT są touroperatorzy, atrakcje turystyczne, hotele, firmy przewozowe, przewodnicy i piloci. Izba powstała w 1992 roku i początkowo skupiała firmy i organizacje działające w województwie małopolskim. Od zeszłego roku jest już izbą ogólnopolską i może przyjmować w swoje szeregi członków z całego kraju.

OSAT działa od ponad 10 lat, jest organizacją ogólnopolską, zajmująca się sprawami agentów turystycznych. Należy do niej około 180 agentów, którzy mają około 300 oddziałów biur agencyjnych.

PZOT z kolei, który powstał w 2011 roku, reprezentuje interesy organizatorów turystyki i pośredników turystycznych i liczy kilkudziesięciu członków.

Dopóki turystyka się rozwijała, każdego roku bijąc kolejne rekordy, działalnością organizacji branżowych mało się zajmowano. Wraz z pandemią nadeszła jednak dla nich chwila próby. Przedsiębiorcy zaczęli szukać u nich pomocy. Jedni ufali sprawdzonym organizacjom z tradycją, inni zwrócili się ku nowym liderom, których wyniosło na turystyczną scenę ubiegłoroczne tąpnięcie w turystyce.

– Jak dziś wygląda ta scena, kto reprezentuje przedsiębiorców turystycznych i co ma im do zaoferowania? – pytał prowadzący. Czy organizacje turystyczne wywiązują się ze swojego zadania, czy skutecznie walczą o interesy branży? Czym różnią się od siebie i czy możliwa jest współpraca między nimi?

– Zeszły rok uświadomił nam, z jak wielu segmentów składa się nasza branża i jak różne są często ich interesy – mówił Piotr Henicz.

Turystyka, kontynuował, bywa krzywdząco utożsamiana z biurem podróży, a przecież należą do niej także agenci turystyczni, przewoźnicy, piloci i przewodnicy, hotelarze i restauratorzy. Ważne, by nikt w tym gronie nie przyznawał sobie palmy pierwszeństwa i nie uważał swojej działalności za ważniejszą od innych.

– Odpowiedź na pytanie, czy działać razem, czy osobno, nigdy nie będzie jednoznaczna. Kiedy jest taka potrzeba i jest to możliwe, musimy współpracować, ale są też problemy, które każda z naszych organizacji będzie rozwiązywać we własnym zakresie – dodawał Henicz.

180 dni i TFZ uratowały touroperatorów

Organizacją, która nie reprezentuje partykularnych interesów żadnego z sektorów turystyki, choć je wszystkie skupia, jest PIT. – Prezentujemy jasne stanowiska, dotyczące całej turystyki i to nas różni od niektórych organizacji o bardziej jednorodnej strukturze – zapewniał Paweł Niewiadomski.

Co przez ostatni rok zdziałała PIT w obronie interesów branży? Z jej inicjatywy został w Polsce wprowadzony między innymi przepis odraczający zwrot zaliczki za odwołane imprezy turystyczne o 180 dni (ustawa o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych daje na to 14 dni).

– Przepis o 180 dniach jest kontestowany i krytykowany w niektórych środowiskach turystycznych. Rozwiązanie to nie było idealne, ale uchroniło rynek organizatorów turystyki od bardzo negatywnych konsekwencji. Bez tego rodzaju pomocy rynek by się rozsypał. Bankructwa z kolei pociągnęłyby za sobą usztywnienie towarzystw ubezpieczeniowych. Z takimi problemami borykają się teraz kraje Unii Europejskiej, które nie wprowadziły podobnych rozwiązań – wyjaśniał Niewiadomski.

Wtórował mu Henicz: – Bez opóźnienia zwrotów zaliczek o 180 dni i Turystycznego Funduszu Zwrotów, który również budzi na polskim rynku wiele kontrowersji, rynek w Polsce byłby totalnie zdewastowany. Dziesiątki i setki biur agencyjnych i touroperatorów nie przetrwałyby, gdyby nie te rozwiązania. A zawdzięczamy je przede wszystkim PIT-owi.

CZYTAJ TEŻ: Turystyka czeka na plan restartu

Po wybuchu pandemii PIT prowadziła negocjacje z administracją państwową. – Mogliśmy ustawić się w kontrze do różnych rozwiązań rządowych, założyliśmy jednak, że musimy być parterem dla decydentów skupionych w ministerstwach i agendach rządowych i prowadzić z nimi dialog, choć jest on bardzo trudny. Nie przyniosło nam to splendoru w branży, gdybyśmy jednak postąpili inaczej, firmy nie mogłyby korzystać z pomocy, którą zresztą wiele środowisk krytykuje, w takim zakresie jak teraz – podkreślał Niewiadomski.

Prezes PIT pochwalił się też wynegocjowaniem w firmie zajmującej się robieniem testów szczególnie korzystnych stawek. – Lada moment członkowie PIT-u będą mogli oferować swoim klientom tanie testy PCR i antygenowe – ogłosił.

– Nowy, ważny projekt, nad którym pracujemy, to specjalna pomoc dla organizatorów turystyki przyjazdowej, którzy w świetle przepisów nie mogą teraz przywozić do Polski turystów. Zajmiemy się również odblokowaniem turystyki krajowej i autokarowej zagranicznej – zapowiedział Niewiadomski.

PIT planuje także szkolenia podatkowe, z rozliczania tarcz finansowych i restrukturyzacji, to ostatnie nie tylko dla członków izby. – Podmiotom, którym grozi upadłość, trzeba pomóc, także pod względem prawnym, aby ich sytuacja nie doprowadziła do dalszych negatywnych konsekwencji prawnych – mówił prezes.

Jak podkreślił Niewiadomski, PIT działa nie tylko na płaszczyźnie krajowej, ale także europejskiej – poprzez przynależność do ECTAA, która zrzesza 32 stowarzyszenia branżowe reprezentujące w sumie ponad 70 tysięcy firm, może wpływać na prawodawstwo unijne dotyczące branży turystycznej.

– Często zapominamy, że 70 procent przepisów, które wpływają na działalność przedsiębiorców w Polsce, powstaje w Unii Europejskiej, to tam toczymy boje, żeby wypracować wspólne dla krajów członkowskich stanowiska, podejmujemy się bardzo trudnej współpracy z instytucjami europejskimi i przeprowadzamy różnego rodzaju pomysły przez ich gęste sito, a także opiniujemy pomysły, które rodzą się w Komisji Europejskiej, próbując maksymalnie ograniczyć negatywny ich skutek dla branży turystycznej – zwracał uwagę Niewiadomski.

ZOBACZ TAKŻE: Touroperatorzy: W tym sezonie last minute nie może być tanie

Działania OSAT-u zrzeszającego agentów turystycznych zreferował Marcin Wujec. – W ostatnim roku, który był ciągłą walką o biznesowe utrzymanie się, zorganizowaliśmy parę szkoleń z prowadzenia mediów społecznościowych. To ważny temat, zwłaszcza w czasie, kiedy część klientów nie przychodziła do biur, ale dużo rzeczy załatwiała przez internet. Pracowaliśmy też nad naszą aplikacją do posprzedażowej komunikacji z klientami, która będzie gotowa jeszcze w tym roku – zapowiedział.

Jednym z projektów, które zrealizowała w ubiegłym roku Krakowska Izba Turystyki, był program certyfikacji sanitarnej „Małopolska – bezpieczna turystyka”. Małopolska to jedyny region w Polsce, który wdrożył własny program. Od jego startu w sierpniu zeszłego roku certyfikat dostało ponad 150 przedsiębiorstw turystycznych, między innymi obiekty noclegowe, restauracje, przewoźnicy, atrakcje turystyczne i biura obsługi turystów.

Szef KIT Rafał Marek zwrócił uwagę na walor promocyjny certyfikatu, informacje o przestrzeganiu procedur sanitarnych są dziś bowiem jednym z kluczowych elementów marketingu. – Certyfikat jest bardzo pozytywnie odbierany, bo zwiększa poczucie bezpieczeństwa turystów i pozwala wyróżnić się przedsiębiorcom – mówił Marek. W tym roku KIT planuje między innymi cykl szkoleń, skupi się również na tworzeniu nowych produktów.

PZOT zawiesza działalność

Ostatni rok przyniósł przetasowania w organizacjach branży turystycznej. Pojawiły się nowe szyldy i nowi liderzy, inni z kolei zniknęli. Organizacją, która usuwa się ze sceny, jest Polski Związek Organizatorów Turystyki. Wygaszenie jej działalności zapowiedział podczas panelu Piotr Henicz.

– Zdecydowana większość członków PZOT to także członkowie PIT. Miniony rok pokazał, że obie organizacje walczą właściwie o to samo. Kiedy dwa największe polskie biura podróży, Itaka i Rainbow, zdecydowały się bardziej aktywnie działać w strukturach PIT, wchodząc do jej zarządu, doszło do uśpienia działalności PZOT. Kilka miesięcy temu na nieformalnym posiedzeniu zarządu podjęliśmy, jeszcze nieoficjalnie, decyzję o zakończeniu działalności związku. Potem pojawiła się jednak propozycja, by tylko ją zawiesić na rok lub dwa lata i bardziej zaangażować się w prace PIT, a potem zastanowić się, czy działalność PZOT ma jeszcze sens. W jakim kierunku to pójdzie, rozstrzygną najbliższe tygodnie – ujawnił Henicz.

W marcu zeszłego roku na turystycznej scenie pojawiła się TOO, która niedługo potem zasłynęła z przygotowania pozwu zbiorowego przeciwko Skarbowi Państwa o odszkodowanie za zamknięte biznesy (sprawa jest w toku).

– Pozew zbiorowy to nie jedyne osiągnięcie TOO – mówiła prezes Alina Dybaś. – Staramy się pomagać naszym członkom w księgowości, a także w kwestiach prawnych, na przykład dotyczących ustawy o imprezach turystycznych, bo zauważyliśmy, że zwłaszcza agenci turystyczni i mali organizatorzy mają z tym ogromny problem. Przeprowadziliśmy ankietę, z której wynika, że na takie szkolenia jest duże zapotrzebowanie, przedsiębiorcy douczają się teraz, na co wcześniej nie mieli czasu – wyjaśniała.