Sejm uchwalił specustawę, rozwiązania dla turystyki zgodne z zapowiedziami

W ekspresowym tempie Sejm uchwalił dzisiaj ustawę zwaną specustawą lub tarczą antykryzysową. Jej pełna nazwa to „ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw”.

180 powstrzyma lawinę

Po południu w piątek w izbie odbyło się pierwsze czytanie projektu, później posłowie odesłali go do komisji. Zgłoszono do niego bowiem 257 poprawek. Poprawki były zarówno autorstwa PiS, jak i klubów opozycyjnych. Kiedy projekt wrócił pod głosowanie była już godzina 23. Głosowania trwały do 6 rano.

Projekt zawiera trzy specyficznie „turystyczne” elementy (pisaliśmy o nich już w tekście: Co dla turystyki w specustawie? Dotarliśmy do projektu) i jeden silnie interesujący branżę, chociaż przeznaczony dla różnych interesariuszy. Co ciekawe, żaden z artykułów dotyczących wyłącznie problemów firm turystycznych nie był już w Sejmie poprawiany, pozostały one w kształcie, jaki nadał im rząd, a mówiąc ściślej, w jakim wyszły one z Ministerstwa Rozwoju. To zapisy, w sprawie których lobbowały organizacje branżowe, mają pomóc w kryzysie biurom podróży, agentom turystycznym, hotelarzom, organizatorom konferencji, wydarzeń kulturalnych i sportowych.

Pozostałe części ustawy też są ważne z punktu widzenia przedsiębiorców turystycznych, ale są to przepisy ogólne, przeznaczone dla całej gospodarki.

Najważniejszy dla touroperatorów jest artykuł artykuł 15k, który mówi, że odstąpienie od umowy o imprezę turystyczną, jeśli pozostaje „w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2, jest skuteczne z mocy prawa po upływie 180 dni od dnia powiadomienia przez podróżnego o odstąpieniu lub powiadomienia o rozwiązaniu przez organizatora turystyki”. Oznacza to, że touroperator ma prawo zwrócić pieniądze wpłacone przez klienta na wycieczkę dopiero po 194 dniach (180 + 14 dni, które są już w ustawie o imprezach turystycznych). Oczywiście, jeśli będzie ją musiał odwołać lub jeśli klient sam z niej zrezygnuje.

Przepis ten podyktowany jest obawą o płynność finansową małych i dużych biur podróży. Pieniądze, które od kilku miesięcy wpłacali im klienci na poczet wyjazdów wiosennych, letnich i późniejszych przeznaczyli oni na zaliczki w hotelach i firmach lotniczych. Dzisiaj nie mają tak dużych sum, żeby wszystkim je zwrócić w krótkim czasie. Również hotele i przewoźnicy tłumaczą, że nie mogą oddać pieniędzy. Godzą się, a i to nie zawsze, na przeniesienie tych wpłat na usługi w innym terminie.

Jak mówił w piątek podczas telekonferencji touroperatorów z wiceministrem rozwoju Andrzejem Gutem-Mostowym wiceprezes Polskiej Izby Turystyki Andrzej Kindler, PIT szacuje liczbę klientów, którzy wpłacili zaliczki na kilka milionów. Samych uczestników wycieczek szkolnych Kindler oblicza na milion do półtora miliona w skali roku. Gdyby więc teraz dopuścić do lawinowego anulowania imprez z nakazem szybkiego zwrotu pieniędzy klientom, niewątpliwie większość organizatorów turystyki musiałaby ogłosić plajtę.

WIĘCEJ: Touroperatorzy: Zaczynamy zwalniać pracowników

Voucher z gwarantowaną wypłacalnością

Ustęp drugi tego samego artykułu mówi, że jeśli klient chciałby zmienić termin, miejsce lub charakter swojego wyjazdu, w stosunku do tego, za który już zapłacił (dał zaliczkę), może odebrać od touroperatora voucher na każdą inną wybraną imprezę. Naturalnie, jeśli wybrałby coś droższego musiałby dopłacić. Voucher taki będzie ważny rok, a jego wartość „nie może być niższa niż kwota wpłacona na poczet realizacji dotychczasowej umowy” (ustęp 3).

Ustawa gwarantuje także (ustęp 4), że vouchery, a raczej pieniądze, których są zamiennikiem, są ochronione na wypadek niewypłacalności organizatora. Oznacza to, że gdyby biuro podróży okazało się niewypłacalne lub ogłosiło upadłość, klient dostanie z powrotem wpłaconą sumę albo z gwarancji touroperatora albo – jeśli będzie ona za mała – z Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego.

Właśnie dlatego, żeby objąć wszystkie wpłaty ochroną, Ministerstwo Rozwoju zdecydowało się powiększyć możliwości Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego. Dodało więc do ustawy artykuł 46, w którym przewiduje, że Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, w strukturze którego działa TFG, będzie mógł zaciągnąć „na indywidualnie ustalonych warunkach” w Banku Gospodarstwa Krajowego kredyt. Kredyt nie będzie mógł być większy niż zgromadzone już w TFG środki (teraz jest to 160 milionów złotych) i musi być spłacony w ciągu 10 lat ze składek spływających do TFG.

Co ciekawe, w wyniku spotkań z przedstawicielami innych branż Ministerstwo Rozwoju rozszerzyło działanie zasady 180 dni na organizatorów wystaw, kongresów, imprez kulturalnych, rekreacyjnych i sportowych, a nawet „wystaw tematycznych” i imprez plenerowych. W tej kategorii znaleźli się też hotelarze (art. 15zp).

Trzeci, czysto turystyczny artykuł specustawy, o numerze 15l, mówi, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii „wstrzymuje się” pobieranie przez organizacje zarządzające prawami autorskimi wynagrodzeń za wykorzystywanie muzyki i i filmów w radiach i telewizorach w obiektach noclegowych, a także opłat rtv. Właściciele obiektów noclegowych od lat walczą o obniżenie opłat za prawa autorskie. Są one naliczane za każdy odbiornik radiowy lub telewizyjny w danym obiekcie, a stawki zależą też od standardu hotelu.

Firmy turystyczne, które mają lokale, na przykład salony sprzedaży w centrach handlowych, ucieszy też, że ustawa (art. 15ze) obniży czynsz za nie. Chodzi oczywiście o czas, kiedy sklepy będą zamknięte decyzją władz państwa z powodu epidemii. Obniżka jest znaczna, bo 90-procentowa.

Przedstawiając dzisiaj w Sejmie projekt ustawy premier Mateusz Morawiecki mówił, że oprócz rozwiązań, które mają chronić przed likwidacją miejsca pracy (m.in. zwolnienie przez trzy miesiące z ZUS dla najmniejszych firm, dopłaty do wynagrodzeń, bezzwrotne pożyczki) i utrzymać płynność finansową przedsiębiorstw (bezzwrotne i zwrotne pożyczki, kredyty, gwarancje) rząd przewiduje też bezpośrednie dopłaty.

Wyjaśniał, że te ostatnie będą wprowadzone, żeby przedsiębiorcy z branż takich jak turystyka, gastronomia, transport, logistyka, handel „nie pozostały same”. Jak dodał, to nie jest ostatnie słowo rządu, „ba, jestem przekonany, że to dopiero nasza pierwsza odpowiedź. Będziemy dostosowywać się do potrzeb rynku, będziemy obserwować” – obiecywał Morawiecki.

Teraz ustawa trafi do Senatu. Marszałek Tomasz Grodzki zapowiedział zwołanie posiedzenia tej izby na wtorek.

Oto, co zawiera ustawa – artykuły bezpośrednio związane z turystyką.

W art. 1 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych dodano:

Art. 15k. 1. Odstąpienie od umowy w trybie określonym w art. 47 ust. 4 ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych lub rozwiązanie przez organizatora turystyki umowy o udział w imprezie turystycznej w trybie określonym w art. 47 ust. 5 pkt 2 tej ustawy, które to odstąpienie od umowy lub rozwiązanie umowy pozostaje w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2, jest skuteczne z mocy prawa po upływie 180 dni od dnia powiadomienia przez podróżnego o odstąpieniu lub powiadomienia o rozwiązaniu przez organizatora turystyki.

2. Odstąpienie od umowy bądź jej rozwiązanie, o którym mowa w ust. 1, nie jest skuteczne w przypadku wyrażenia przez podróżnego zgody na otrzymanie w zamian od organizatora turystyki vouchera do realizacji na poczet przyszłych imprez turystycznych w ciągu roku od dnia, w którym miała się odbyć impreza turystyczna.

3. Wartość vouchera, o którym mowa w ust. 2, nie może być niższa niż kwota wpłacona na poczet realizacji dotychczasowej umowy o imprezę turystyczną.

4. Środki odpowiadające wpłatom na poczet realizacji umów o imprezy turystyczne, w stosunku do których zastosowanie znajdzie ust. 2, podlegają ochronie na wypadek niewypłacalności organizatora turystyki.

Art. 15l. 1. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, od przedsiębiorców w rozumieniu art. 4 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców wstrzymuje się pobieranie:

1) wynagrodzeń dla organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi wynikających z umowy, której przedmiotem jest korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych lub pobór wynagrodzenia za takie korzystanie, a wynagrodzenia te nie są określane jako wprost zależne od faktycznego przychodu lub dochodu tego podmiotu za świadczenie przez niego usług w danym okresie,

2) opłat abonamentowych, o których mowa w ustawie z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1801 oraz z 2020 r. poz. 383) – jeżeli spełniają oni łącznie warunki określone w ust. 2.

2. Warunkami skorzystania z wstrzymania poboru wynagrodzeń i opłat, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, są:

1) świadczenie przed wejściem w życie niniejszej ustawy przez przedsiębiorcę usług w miejscu, które umożliwia zapoznawanie się przez jego klientów z utworami lub przedmiotami praw pokrewnych;

2) bycie płatnikiem wynagrodzeń i opłat, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2;

3) uiszczenie wynagrodzeń i opłat, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, za okresy rozliczeniowe przypadające przed dniem 8 marca 2020 r.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do organizacji pozarządowych w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie i podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 tej ustawy w zakresie, w którym prowadzą działalność pożytku publicznego.

Art. 15ze. 1. W przypadku gdy działalność najemcy powierzchni w obiekcie handlowym o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii została zakazana lub ograniczona na podstawie przepisów prawa, a najemca działalności tej nie prowadzi, wysokość czynszu najmu za ten okres ulega obniżeniu o 90% w stosunku do czynszu przysługującego wynajmującemu na podstawie umowy, chyba że umowa przewiduje korzystniejsze dla najemcy obniżenie czynszu.

2. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii najemca nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, w szczególności nie jest zobowiązany do naprawienia szkody poprzez zapłatę kary umownej lub odszkodowania, jeśli niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy było wynikiem zakazu lub ograniczenia działalności najemcy powierzchni w obiekcie handlowym o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 wydanych na podstawie przepisów prawa, a najemca działalności tej nie prowadził w okresie objętym zakazem lub ograniczeniem.